Wat zijn gloeibougies?

Een dieselmotor (scheepsmotor) heeft elektrische gloeistiften die de motor van het schip of de boot bij een koude start op gang helpen. Een dieselmotor maakt gebruik van zelfontbranding door zuurstof en brandstof samen te persen. Net voordat de druk het hoogst is en de zuiger bovenin, wordt de brandstof door een verstuiver ingespoten en begint het ontbrandingsproces. Omdat de motor na stilstand nog erg koud is heeft deze even hulp nodig. Dan helpt de gloeistift (gloeibougie). Een gloeistift bevindt zich in de ontbrandingskamer van de motor en is gemaakt van hoogwaardig materiaal.

Een gloeistift (gloeibougie) testen

Je test de gloeibougie door met een multi- of weerstandmeter de weerstand te meten. Koppel de draden los voordat je gaat meten. De exacte waarde is voor elke bougie anders, maar je maakt al snel een onderscheid tussen kapot of werkend. Loopt er een stroom en geeft de weerstandmeter een waarde aan, dan is de kans groot dat de stift nog werkt. Meet oneindig, dan is er een verbreking en kunt je constateren dat de stift defect is.

Twee types gloeibougies

Gloeistiften zijn in twee types te onderscheiden:

1. Parallel gloeistiften

   Parallel gloeistiften staan via de ingang verbonden aan de massa (motorblok). De stroom loopt via de schroefdraad terug naar de accu. Ze hebben één ingang en zijn aan elkaar verbonden. Dit zijn veelal de snelgloeisystemen die op de directe accuspanning werken.
   

2. Serie gloeistiften

   Serie gloestiften werken als een gloeilamp. Je ziet ze vaak in oude systemen of gloeispiralen. Ze hebben een in- en uitgaande draad of verbinding naar de volgende. De eerste stift is de ingang en de laatste stift wordt doorverbonden aan de massa. Ze werken op verlaagde spanning met voorgloeiweerstanden en een gloeioog.
   

Zelf gloeibougies vervangen (bij een scheepsmotor)

Is de gloeistift defect, demonteer hem dan. Let op, ze kunnen erg vast zitten, zeker bij dunne gloeistiften is het oppassen. Spuit ze ruim voor demontage in met kruipolie, wanneer je veel corrosie om de stiften ziet. Dikkere stiften hebben hier minder last van omdat de diameter- en stiftverhouding anders ligt.
Werk schoon rond de opening van de motor. Let op de maximale losdraaimomenten (NM = Newtonmeter = de eenheid voor moment) en de schroefdraadmaat (M).

Tip! gebruik ook voor het losdraaien een momentsleutel.

Maximale losdraaimomenten

• M8 – 20 Nm
• M9 – 22 Nm
• M10 – 35 Nm
• M12 – 45 Nm

Monteren nieuwe gloeibougies

Gebruik bij het monteren van nieuwe gloeibougies het liefst het door de motorfabrikant voorgeschreven aanhaalmoment. Een beetje kopervet op het snijvlak en de schroefdraad is gewenst. Het vastdraaien gebeurt eveneens op een aanhaalmoment. Ze hoeven alleen af te dichten. Hier een indicatie van het aanhaalmoment:

• M8 – 10 Nm
• M9 – 12 Nm
• M10 – 15 Nm
• M12 – 22 Nm

Aanhaalmoment bij elektrische aansluiting

• M4 – 2 Nm
• M5 – 3 Nm

Demonteren van vastzittende gloeibougies

Heb je het maximale demontagemoment bereikt? Ga niet verder met losdraaien en forceer het niet. De gloeibougie
kan dan namelijk breken. En dit beteken demontage van de cilinderkop. Probeer de gloeibougies los te krijgen met de volgende drie stappen

1. Loshalen: Spuit in met kruipolie of synthetische olie. Herhaal dit een aantal keer gedurende de dag en laat het een nacht intrekken.
2. Stift opwarmen: Door uitzetting en krimp van materialen komt er mogelijk meer beweging. Laat de motor warmlopen of gebruik een stroomkabel om de zelfgloeibougies op te laten warmen en doe dit iets langer dan gebruikelijk gloeit. Herhaal dit. Let op, dit is alleen mogelijk voor gloeibougies met 11 – 12 V bedrijfsspanning.
3. Losdraaien: Probeer nogmaals om de gloeibougie los te draaien. Maak de gloeibougie in de cilinderkop voorzichtig los met geschikt gereedschap. Een lange dop en verlengstuk werkt vaak beter dan een sleutel. Je kunt de kracht dan beter verdelen zonder deze zijdelings te belasten. Gebruik een wringijzer om met twee handen te werken. Herhaal de drie stappen bij geen succes.

Blijft het controlelampje branden op het dashboard of heeft de accu na een poosje geen puf om de motor te starten? Tijd om de dynamo van de bootmotor te vervangen. 

Volg deze 3 stappen om zelf een dynamo te vervangen

1. Demonteren dynamo
2. De juiste dynamo kopen
3. Installatie van de nieuwe dynamo

Of ga direct naar:

• Meer weten over het elektrische circuit en het doormeten van de installatie?
• Dynamo’s: codes en weetjes

Met conventionele dynamo’s en alternators loopt er één dikke kabel rechtstreeks van de plus pool van de accu. (Terminal B+) of naar het verdeelpunt bij de starmotor. 

Het inschakelen van de dynamo gebeurt meestal via een controlelamp die visueel op het dashboard aangeeft of de kring rond is. Zodra je het contact aanzet begint deze te branden totdat de dynamo tegenspanning geeft tijdens het draaien. Brandt deze niet? Controleer dan ook de aanvoer tot aan het contact L ofwel D+ op de dynamo. Deze kun je ook simpelweg aan de massa doorverbinden en kijken of deze dan wel brandt. 

Er zijn ook  dynamos die ”massavrij” zijn. Dit betekent dat de hele installatie vrij is van de massa (vaak het motorblok). In dit geval moeten ook deze kabels ontkoppeld worden.

Veelal wordt het wisselstroomsignaal van de dynamo gebruikt om de toerenteller aan te sturen. Deze wordt vaak aangeduid op de dynamo als W-aansluiting. Doet je toerenteller het ook niet, dan is dit nog een indicatie dat er iets mis is. 

Demonteren van de dynamo

Schakel het elektrische systeem uit, ontkoppel de accu of het massaslot en controleer of de spanning daadwerkelijk van de kabels is en de laadkabel naar de accu (B+) of verdeelpunt loopt. Maak de elektriciteitsdraden van de dynamo los. Markeer de losgemaakte draden, zodat  je weet waar ze straks weer moeten komen. Nu is de dynamo vrij van het elektrische systeem. Je kunt deze vrij maken van de motor. Over het algemeen zit deze met een span en montagebeugel op de voorkant van de motor bevestigd. Soms is de toegankelijkheid niet even optimaal, zeker niet in krappe motorruimte, maar met wat creatief dopsleutel- en verlengstuk-werk kom je een heel eind. Ontspan de v-snaar door de spaninrichting (1&2) los te maken. Demonteer de ophangbevestigingsbout (3).

De juiste dynamo voor jouw boot kopen

Op onze website zoek je gemakkelijk naar de juiste dynamo. De juist dynamo vindt je het eenvoudigst op het nummer. Deze staat vaak op de behuizing met een sticker en/of gravering.

Ook kun je onder de categorie dynamo zoeken naar het merk en type van de scheepsmotor of voer het motortype ook in in de zoekbalk. Van elke startmotor zie je de afmetingen en specificaties. De belangrijkste maatstaven zijn in ieder geval afmeting J1 en J2 (in de tekeningen C en A) en uiteraard de gehele uitvoering van de ophanging.

Bij AB Marine service koop je onder andere een (vervangende) dynamo van:

• Bosch
• Delco Remy
• Denso
• Duccelier
• Femsa
• Hitachi
• Iskra
• Lucas
• Magnettie Marelli
• Magneton
• Mande melroe
• Mitsubishi Motorolla
• Paris Rhone
• SEV
• Valeo
• Visteon
• OEM

Bekijk ook onze video: Hoe vind je de juiste dynamo voor jouw boot?

Installatie van de nieuwe dynamo

De installatie van de nieuwe dynamo doe je in omgekeerde volgorde van de hierboven beschreven stappen. Let op dat alle vlakken corrosievrij en schoon zijn. En let op dat vet niet geleid. Het materiaal invetten doe je daarom altijd na installatie. Dit als beschermingslaag tegen vocht-indringen. Voor een juiste bescherming tussen de contacten gebruik je contactspray of geleidingspasta.

Dynamo’s: codes en weetjes

Het aansluiten van een dynamo is niet ingewikkeld als je weet wat de codes betekenen. We spreken in alle gevallen over wisselstroomdynamo’s.

L of D+ contact: lampje in dashboard

In de meeste gevallen functioneert een dynamo van een schip of boot vrij eenvoudig. Er brandt een lampje in het dashboard wanneer je de contactsleutel omdraait. Draait de motor, dan gaat dit lampje weer uit. Bij het slecht functioneren van de dynamo zie je het lampje soms zacht branden. Dit betekent dat de dynamo een lage capaciteit heeft en onvoldoende tegenspanning levert waardoor er langzaam stroom gaat lopen en het lampje (zacht) blijft branden. Werkt het lampje niet, dan begint de dynamo ook niet. Dit contact wordt veelal aangeduid als L (lampje) of D+ (Dynamo+)

IG of R contact: altijd spanning voor dynamo

Contact IG of R is een geschakelde draad vanaf het contactslot. De draad voorziet de dynamoregelaar rechtstreeks van spanning, zodat deze altijd spanning krijgt om in te schakelen.

Eenvoudige L en IG aansluiting met T-stekker

B+ / A of 30: Uitgaande spanning

Een uitgaande spanning en stroom van de dynamo gaat naar de accu. Soms zit er nog een diodescheider tussen om twee accupakketten apart op te kunnen laden. Je deelt de stroom dan als het ware in twee delen. Wij raden meestal het gebruik van een batterijscheidingsrelais (shop) aan, omdat deze minder spanning afnemen van de laadspanning.

Deze uitgaande spanningsdraad is vaak dikker dan de andere en is over algemeen rood. Hij wordt aangeduid als B+, A of 30.

Minteken en G: massapunt

Alles waar een minteken of G van Ground op staat betekent een massapunt en kan aan de motor of min-kabel verbonden worden.

W: Tachometer of toerenteller boot

Dan heb je nog te maken met tachometer ofwel de toerenteller. De wisselstroomdynamo wekt wisselstroom op. Op elk van de spoelen (meestal 3) komt een Hertz-signaal wat gelijk oploopt met het toerental. De toerenteller kan dit signaal omzetten in een toerental aangegeven op de tachometer.

Dynamo boot: aansluitcodes per merk

Alle aansluitcodes per merk staan in de afbeelding hieronder. Amerikaanse dynamomodellen hebben vaak een heel ander codering dan de Japanse en Duitse varianten. Maar in de basis komen de belangrijkste en veelvoorkomende B+ accu / D+ lampje en W toerenteller toch veelal terug.

Meer weten over het elektrische circuit en het doormeten van de installatie?

Tijdens het varen wordt de accu geladen door de dynamo op de motor van het schip of de boot. Een accu levert 12 of 24 volt. Wil je meer stroom aan boord, kies dan voor een grotere dynamo die meer stroom levert. In de meeste gevallen kunnen wij een dynamo leveren met dezelfde afmetingen. Neem contact op, stuur ons de huidige opstelling door en zo veel mogelijk nummers en informatie, dan zoeken we de juiste dynamo op maat voor u.

 

Hoe moet ik een startmotor vervangen?

Een startmotor die te langzaam, niet krachtig genoeg is of helemaal niks meer doet? Tijd om hem te vervangen. U kunt deze klus prima zelf doen. Allereerst is veiligheid belangrijk. Zorg dat het massaslot dan wel de kabel van de accu losgekoppeld is. De startmotor bevindt zich meestal ter hoogte van de krukas aan de kant van het vliegwielhuis.

In 3 stappen zelf een startmotor vervangen

Volg deze 3 stappen om zelf een startmotor te vervangen: ontkoppelen, demonteren en vinden.
Verder lezen Zelf een startmotor vervangen? In 3 stappen.